Upadłość konsumencka w 2024 roku – aktualne zmiany

Najważniejsze informacje:

• W 2024 roku akta spraw upadłościowych są dostępne przez internet. 
• Przyczyna niewypłacalności jest weryfikowana przez urząd dopiero po ogłoszeniu upadłości przez konsumenta.
• Sądy nie mogą umorzyć długów z tytułu alimentów lub przestępstwa mimo ogłoszonej upadłości.

W życiu każdego z nas mogą wystąpić różnego rodzaju sytuacje, które powodują kłopoty finansowe. Zawirowania w domowym budżecie, związane z dużymi wydatkami,  wywołują wzrost niespłaconych zobowiązań, przez co wpadamy w coraz większe długi. Niestety, nie zawsze jesteśmy w stanie poradzić sobie z zadłużeniem, dlatego chcemy znaleźć rozwiązanie, które pomoże nam pozbyć się problemów. Jednym z nich jest upadłość konsumencka – coraz częściej wybierana metoda wyjścia z długów. Co to jest upadłość konsumencka i jak przebiega postępowanie upadłościowe? Sprawdźmy, jak kwestię tę regulują przepisy prawne obowiązujące w 2024 roku.

Upadłość konsumencka — na czym polega?

Upadłość konsumencka bez majątku jest postępowaniem sądowym, z którego korzystają osoby fizyczne, będące niewypłacalnymi. To przede wszystkim ci niemający odpowiednich środków na spłatę np. zaciągniętych kredytów bankowych, takich jak kredyt gotówkowy, hipoteczny czy  kredyt konsolidacyjny, a także pożyczek w parabankach. Nieważne jest tutaj, jak duże mamy długi, ani to przez jaki czas zwlekaliśmy z ich spłatą. 

Upadłość konsumencka –  konsekwencje

Celem upadłości konsumenckiej jest oddłużenie klienta w formie umorzenia całości lub części zaległego zobowiązania lub spłata długu w późniejszym terminie. Upadłość konsumencka ma również za zadanie maksymalne zaspokojenie wierzycieli.

Kto może skorzystać z upadłości konsumenckiej?

Ogłoszenie upadłości konsumenckiej jest skierowane do:

• wszystkich osób fizycznych (konsumentów), których ciężka sytuacja finansowa uniemożliwia spłatę zaległych zobowiązań. Niezbędne jest tu stwierdzenie stanu niewypłacalności – gdy zaległości względem wierzyciela lub kilku wierzycieli  nie są i nie mogą być regulowane ze względu na brak odpowiednich środków. 

Ogłoszenie upadłości konsumenckiej nie jest możliwe w odniesieniu do:

• osób fizycznych, które prowadzą działalność gospodarczą;
• osób fizycznych, które prowadzą na własny rachunek działalności zawodowej (tzw. wolne zawody) lub są wspólnikami spółek jawnych i partnerskich.

Postępowanie upadłościowe obecnie umożliwione jest osobom, których celem jest oddłużenie w stosunku do całości lub części zobowiązań, których nie mogą spłacić. Warto wiedzieć, że konsument może skorzystać z ogłoszenia upadłości również w sytuacji, gdy do niewypłacalności doprowadził w sposób umyślny, co nie było możliwe we wcześniejszych latach (wówczas umyślność powodowała odrzucenie wniosku konsumenta)! Obecnie organ sądowy nie oddala wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej w sytuacji, gdy zadłużony spowodował dług umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa, co jest stosunkowo nowym rozwiązaniem (od 2020 roku) w porównaniu do dotychczas obowiązujących przepisów. Oznacza to, że nawet konsumenci, którzy z premedytacją unikali płacenia długów, mogą skorzystać z upadłości. Jednak w sytuacji umyślności działania, organ sądowy bierze pod uwagę zupełnie inne czynniki niż wtedy, gdy dłużnik nagle znalazł się w ciężkiej sytuacji uniemożliwiającej mu uregulowanie należności. Mogą to być m.in. choroba, wypadek, utrata pracy, wcześniejsza spłata kredytu hipotecznego. 

Upadłość konsumencka 2024

W 2021 roku w niewielkim, ale istotnym zakresie znowelizowane zostały przepisy regulujące upadłość konsumencką. Są one aktualne również w 2024 roku. Chodzi tu przede wszystkim o informatyzację, mającą na celu usprawnienie prowadzenia postępowania upadłościowego. W związku z powstaniem Krajowego Rejestru Zadłużonych z dniem 1 lipca 2021 roku wszystkie postępowania upadłościowe są prowadzone za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Wszelkie pisma i dokumenty – w tym wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej – również składa się przez system teleinformatyczny.  To oznacza, że także dostęp do akt sprawy możliwy jest za pośrednictwem internetu. Ta zmiana była długo wyczekiwana przez osoby zawodowo zajmujące się postępowania upadłościowymi i uznawana jest za pozytywne działanie ustawodawcy. 

Jak stanowią obowiązujące przepisy prawne, przyczynę niewypłacalności sprawdza się dopiero wtedy, gdy konsument już ogłosi upadłość – następuje to na etapie ustalania planu spłaty wierzycieli. Określając, „ile czasu” będzie miał upadły na spłacenie swoich wierzycieli, sąd bierze pod uwagę szereg czynników: możliwości zarobkowe upadłego, czy upadły ma na utrzymaniu rodzinę, potrzeby mieszkaniowe upadłego i jego rodziny, wysokość długów, a także to czy upadły celowo doprowadził do swojej niewypłacalności, czy też nie. Jeśli zostanie ustalone, że dłużnik doprowadził do niewypłacalności w sposób umyślny lub wskutek rażącego niedbalstwa, plan spłaty musi zostać ustalony na okres od 36 do 84 miesięcy. 

Warto wiedzieć, że całkowite umorzenie długów będzie możliwe wyłącznie wtedy, gdy osoba zadłużona nie posiada majątku, a więc jest trwale niezdolna do spłaty zobowiązań. Istotną kwestię będzie stanowić także niezdolność do podjęcia pracy zawodowej, która umożliwiłaby uzyskanie dochodów, pozwalających na uregulowanie zaległości. 

Sąd może także warunkowo umorzyć długi, bez ustalania planu spłaty. Takie warunkowe umorzenie dopuszczalne jest wówczas, gdy zostanie wykazana chwilowa niezdolność do dokonywania jakichkolwiek spłat. Zadłużony otrzymuje wtedy 5-letni okres zawieszenia. Przez 5 lat tego okresu osoba, która ogłosiła upadłość konsumencką, jest zobowiązana do dostarczania corocznego sprawozdania odnośnie swojej sytuacji finansowej. Jeśli w tym czasie sytuacja upadłego poprawi się, możliwe będzie złożenie wniosku o ustalenie planu spłaty długów. W takiej sytuacji niezbędne jest uiszczenie zaległości w części lub w całości w ustalonym terminie.

Upadłość konsumencka 2024 — jakich długów nie umorzy sąd?

Jeśli chcemy ogłosić upadłość, musimy wiedzieć, że sąd nie umorzy naszych zadłużeń z tytułu alimentów, szkody wynikającej z wykroczenia lub przestępstwa, a także renty odszkodowawczej. Posiadając więc niepłacone alimenty (w Polsce mamy do czynienia aż z ponad 300 tys. zadłużeniami), będziemy musieli uregulować nasz dług. Jeśli nie mamy odpowiednich środków, które będą mogły posłużyć nam w celu uiszczenia należności, możemy skorzystać z produktu, jakim jest np. kredyt oddłużeniowy.

Upadłość konsumencka – jakie koszty poniesiemy?

Jeśli interesuje nas upadłość konsumencka, musimy liczyć się z koniecznością poniesienia   kosztów, które trzeba uiścić w związku z jej ogłoszeniem. Zwróćmy uwagę w pierwszej kolejności na wniosek do sądu, który jest niezbędny do tego, aby zapoczątkować postępowanie upadłościowe. W związku ze złożeniem wniosku konieczne będzie uregulowanie opłaty skarbowej w kwocie 30 zł. Może być to nasz jedyny koszt (szczególnie wtedy, gdy złożymy dodatkowo wniosek o zwolnienie z kosztów sądowych, a sąd się do niego przychyli). Jednak takie założenie będzie aktualne tylko, jeśli samodzielnie przygotujemy formularz wraz z niezbędnymi załącznikami, a także zdecydujemy się reprezentować samych siebie przed sądem (bez pomocy pełnomocnika). Wiele osób korzysta jednak z usług kancelarii prawnej, która fachowo pomaga w przygotowaniu odpowiedniego wniosku.  Jeśli skorzystamy z mniejszej kancelarii w niedużym mieście, najprawdopodobniej poniesiemy niższe koszty niż korzystając z obsługi dużej kancelarii w mieście wojewódzkim. Trzeba jednak pamiętać, że honorarium prawnika w dużej mierze zależy od stopnia skomplikowania sprawy. Musimy także wziąć pod uwagę, że na dalszym etapie postępowania sąd ma prawo nałożyć na nas obowiązek uiszczenia kosztów w związku z wydatkami poniesionymi podczas sprawy. Mogą one wynosić nawet kilkanaście tysięcy złotych. Problem pojawia się jednak, jeśli nasza trudna sytuacja finansowa uniemożliwia uregulowanie kosztów z tego tytułu. W takim przypadku warto zastanowić się nad zaciągnięciem zobowiązania, jakim jest kredyt dla zadłużonych. Niejednokrotnie tego typu decyzja jest niezwykle korzystna, gdyż postępowanie upadłościowe kończy się dla konsumenta pomyślnie. Często nie musimy więc spłacać długów, gdyż sąd umarza nasze zaległości, a do uregulowania pozostają nam tylko kwoty rat, wynikające z zaciągniętego zobowiązania.

Źródła:

https://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc/upadlosc-konsumencka-i-uklad-konsumencki–praktyczny-poradnik-dluznika

https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20030600535/U/D20030535Lj.pdf