Stopy procentowe NBP

W ostatnich miesiącach duże kontrowersje budzi tematyka stóp procentowych w Polsce. NBP wraz z RPP podejmuje z miesiąca na miesiąc określone działania, które skutkują zmiennością stawki stóp procentowych. Chcesz dowiedzieć się, jak ustalane są stopy procentowe NBP i kiedy ulegają zmianom? Sprawdź!

Stopy procentowe a inflacja 2024

Nie ulega wątpliwości, że tematem stóp procentowych ustalanych przez NBP interesują się przede wszystkim kredytobiorcy, którzy martwią się o rosnący koszt kredytu hipotecznego. Jak się okazuje, zmiana stop procentowych ma wpływ nie tylko na powyższy rodzaj zobowiązania, ale cierpią na tym również ci, którzy spłacają innego rodzaju pożyczki, np. kredyt gotówkowy. Co ważne, podnoszenie poziomu tych wskaźników wpływa nie tylko na wyższe koszty kredytowe. Tego typu kwestie dotyczą każdego z nas, gdyż mają duże znaczenie również dla polskiej gospodarki, co wiąże się np. z wyższymi cenami usług czy towarów. Z tego też powodu nie tylko kredytobiorcy powinni zainteresować się tym, kto i kiedy ustala w Polsce wysokość stóp procentowych oraz jakie są prognozy dotyczące ich wzrostu na najbliższy czas. W pierwszej kolejności jednak wyjaśnijmy, czym dokładnie są podstawowe stopy procentowe NBP, jakie są ich rodzaje i na jakie składniki życia wpływają.

Stopy procentowe — co to dokładnie oznacza?

Stopa procentowa to nic innego jak cena pieniądza, jaką ponosimy za jego pożyczenie. Przede wszystkim od tego wskaźnika uzależniony jest koszt, który uiszczamy w związku z zaciągnięciem zobowiązań w bankach, ale również ostateczna cena, jaką zapłacą banki, gdy wpłacamy do nich środki w depozyt, np. na lokatę oszczędnościową. Ostatecznie stopy procentowe NBP warunkują również rozliczenia między bankami.

Jak domyśla się większość z nas, obserwująca ostatnie zmiany stop procentowych, wskaźniki te pozwalają nam określić przede wszystkim, czy w danym okresie opłaca się brać kredyt. Jednak, patrząc na kwestię dot. wzrostu stóp procentowych okiem ekonomisty, dowiadujemy się, że ich wysokość determinuje nie tylko koszty kredytowe, ale także umożliwia utrzymanie stabilności waluty polskiej, czy też wpływa na kwestie krajowej gospodarki. Nie bez znaczenia w zjawisku tym pozostaje inflacja, czyli nagły wzrost cen rynkowych, która stoi w przeciwieństwie do deflacji (spadku cen towarów i usług). Aby zapobiec obu tym zjawiskom, Rada Polityki Pieniężnej wprowadza zmiany stop procentowych, by stabilizować wartość pieniądza.  Pamiętajmy jednak, że zazwyczaj efekty wspomnianych działań nie są widoczne natychmiast i często możemy je odczuć dopiero po miesiącach, a nawet po roku od podniesienia lub zmniejszenia stóp procentowych.

Jakie są podstawowe stopy procentowe NBP?

Kredytobiorcy, czy też osoby chcące wziąć pożyczkę na dowód, muszą sprawdzać wartości różnego rodzaju stóp. Jest to ważna kwestia także dla osób, które interesują stopy procentowe, prognozy ekonomiczne i wzrost cen za usługi czy towary na rynku.

Obecnie możemy wyróżnić kilka podstawowych stóp procentowych NBP, mianowicie:

— Stopa referencyjna — Jest to stopa ustalana od 1998 roku, która wpływa na minimalną cenę, po jakiej banki prowadzą operacje na rynku międzybankowym. Są one związane z zakupem czy sprzedażą krótkoterminowych papierów wartościowych. Tego typu działania umożliwiają przywrócenie płynności finansowej w sektorze bankowości.

— Stopa lombardowa — Stopa ustalana w Polsce od 1992 roku, wpływająca na cenę, po której Narodowy Bank Polski udziela pożyczek pod zastaw papierów wartościowych innym bankom komercyjnym w Polsce. Dotyczy najwyższego oprocentowania na rynku bankowym. Ważnym jest fakt, że wartość pieniądza nie powinna przekraczać aktualnego poziomu stopy lombardowej, jednak istnieją od tego określone wyjątki. Stopa lombardowa służy podstawie do wyznaczania maksymalnego oprocentowania zobowiązań bankowych.

— Stopa depozytowa — Stopę tę wprowadzono w 2001 roku i reguluje ona oprocentowanie depozytów 1-dniowych, składanych przez komercyjne banki w Narodowym Banku Polskim. Stopa depozytowa to nic innego jak najniższe możliwe oprocentowanie w sektorze bankowości. Zazwyczaj oprocentowanie na rynku bankowym waha się na opcjonalnym poziomie będącym pomiędzy stopą lombardową a depozytową.

— Stopa redyskontowa — Stopa ustalana w Polsce od 1989 roku, służąca do określenia ceny skupu weksli nabytych od klientów przez bank centralny od banków komercyjnych.

— Nominalna stopa procentowa — Jest to stopa procentowa lokaty, czyli oprocentowanie depozytu, jaki wpłacamy do wybranego banku. Określa kwotę odsetek, które zarabiamy w skali roku na danej lokacie oszczędnościowej. Przykładowo, jeśli nominalna stopa procentowa wynosi aktualnie 3%, to od każdych wpłaconych 100 zł. na lokatę zarobimy w skali roku 3 zł. Na rynku europejskim możliwe są też ujemne stopy procentowe.

— Efektywna stopa procentowa — Ta stopa procentowa dotyczy kwoty kredytu, a także wszystkich dodatkowych kosztów zobowiązania. Obejmuje np.: opłatę początkową, koszty miesięczne, opłaty administracyjne. Inaczej nazywamy ją rzeczywistą stopą oprocentowania.

Aktualne stopy procentowe Polska

Jeśli chcemy sprawnie poruszać się w sektorze bankowym, ale też trafnie prognozować ruchy gospodarcze dot. wzrostu cen, warto sprawdzić, jakie są aktualne stopy procentowe. Tego typu kwestia pomoże tam także w odpowiedniej ocenie, czy dany okres jest dobrym momentem na wnioskowanie o kredyt hipoteczny lub innego rodzaju zobowiązanie w banku.

Aktualne stopy procentowe w Polsce:

— Stopa referencyjna: 4,50%

— Stopa lombardowa: 5,00%

— Stopa depozytowa: 4,00%

— Stopa redyskontowa: 4,55%

— Stopa dyskontowa weksli: 4,60%.

Stan na kwiecień 2022 r.

W 2020 roku z powodu wybuchu pandemii koronawirusa Rada Polityki Pieniężnej kilkukrotnie decydowała się na obniżenie stóp procentowych. Celem tego typu działań było złagodzenie ekonomicznych skutków wywołanych przez epidemię COVID. Wskaźniki procentowe przez dłuższy czas były rekordowo niskie. Jednak stale rosnąca inflacja zmusiła Radę Polityki Pieniężnej do podjęcia kroków umożliwiających zahamowanie tego zjawiska. W związku z tym niejednokrotnie następował wzrost stopy procentowej, z którym mamy do czynienia od października zeszłego roku. Podwyżki miały miejsce również w listopadzie i w grudniu 2021 r., a także na początku 2022 r. Obecnie stopy procentowe są na najwyższym poziomie, jakiego nie odnotowano od 2014 roku. Niebagatelnie ma to wpływ na wzrost kosztów kredytów hipotecznych, RRSO, oprocentowania kredytów gotówkowych, ale także ceny towarów i usług na polskim rynku. A jak wygląda kwestia, jaką jest zależność: stopy procentowe a rata kredytu? Aktualnie kredytobiorcy zmagają się z uiszczaniem rat wyższych nawet o kilkaset złotych niż kilka miesięcy temu.

Kto i kiedy ustala w Polsce wysokość stóp procentowych?

W Polsce wysokość stóp procentowych ustalana jest przez Radę Polityki Pieniężnej, co określa Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim. Jest to organ decyzyjny NBP, w którego skład wchodzi prezes Narodowego Banku Polskiego i dziewięciu członków powoływanych przez sejm, senat i prezydenta RP raz na 6 lat.

Stopy procentowe NBP są ustalane na podstawie wielu różnorodnych czynników, a podjęte decyzje są poprzedzone szczegółowymi analizami i prognozami ekonomicznymi. Najistotniejsze dla ich poziomu są oczywiście bieżące wydarzenia rynkowe i efekty wprowadzanych zmian, które bierze pod uwagę Rada Polityki Pieniężnej. Stopy procentowe mogą być obniżane lub podnoszone wyłącznie na posiedzeniach RPP.

Co wpływa na stopę procentową?

Przez wiele lat na poziom stóp procentowych wpływały efekty kontrolowania skali emisji pieniądza w polskiej gospodarce przez bank centralny. Analizom poddawano np. szybkość, z jaką wzrasta podaż pieniądza. Tego typu rozwiązanie zeszło dalszy plan w latach 90., gdy zdecydowano o wprowadzeniu bezpośredniego celu inflacyjnego. Mówiąc w skrócie, polega on na ustalaniu przez bank centralny optymalnego poziomu inflacji w konkretnym okresie i obranie za cel jego osiągnięcie. Od 2003 roku w naszym kraju mamy do czynienia z objętym celem na poziomie 2,5%, gdzie Rada Polityki Pieniężnej dopuszcza wzrost lub obniżenie wartości o 1%.

Decyzje odnośnie do wzrostu lub obniżenia stóp procentowych są podparte:

— Założeniami polityki pieniężnej na kolejny rok. Trafiają one do Sejmu wraz z projektem ustawy budżetowej na następny rok. Umożliwiają określenie uwarunkowań, celów i instrumentów polityki pieniężnej.

— Sprawozdaniem z realizacji polityki pieniężnej, przedstawionym przez prezesa Narodowego Banku Polskiego Sejmowi pod koniec roku.

— Raportem o inflacji. Rada Polityki Pieniężnej w raporcie przedstawia sytuację bieżącą dot. polityki pieniężnej oraz projekcję inflacji.

— Sprawozdaniami i informacjami z posiedzeń Rady Polityki Pieniężnej. Są one publikowane mniej więcej w ciągu miesiąca pod odbytym posiedzeniu RPP.

— Sytuacją finansów publicznych.

— Kursem walutowym.

Kiedy następuje wzrost stopy procentowej?

Gdy inflacja znajduje się na wyższym poziomie niż się spodziewano, RPP musi podjąć kroki, aby zapobiec jej ciągłemu rośnięciu. Zjawisko to mogłoby skutkować dużymi problemami gospodarczymi i ekonomicznymi w kraju, ucierpieliby na tym zarówno polscy przedsiębiorcy, jak też osoby prywatne, ponoszące coraz wyższe koszty z domowego budżetu. Wówczas nasze środki są coraz mniej warte, co jest spowodowane tym, że pieniądza w obiegu jest zbyt wiele.

Z tego też powodu, aby zahamować inflację, Rada Polityki Pieniężnej ustala wzrost stopy procentowej. Jeśli stopy rosną, wyższa jest też cena pieniądza, a bank centralny pożycza środki komercyjnym bankom po wyższej cenie niż dotychczas. Mamy do czynienia również z udzielaniem przez banki komercyjne droższych kredytów, co jest efektem większego oprocentowania. Jeśli więc zastanawiamy się, jak wzrost stopy procentowej wpłynie na oprocentowanie, ratę i koszt kredytu, warto wiedzieć, że z pewnością musimy liczyć się z wyższymi opłatami. Jednocześnie takie działania często wpływają na wzrost obaw u kredytobiorców co do zaciągnięcia zobowiązań ze względu na zbyt wysokie stopy procentowe kredytów. Obserwuje się też spadek zdolności kredytowej. W związku z tym możemy zauważyć znaczne zmniejszenie popularności kredytów konsumenckich oferowanych przez banki komercyjne.

Nie są to jedyne skutki stałego wzrostu stóp procentowych. Oprócz znacznie mniejszego zainteresowania kredytami, możemy wymienić również inne konsekwencje. Mowa przede wszystkim o kłopotach, z jakimi borykają się polscy przedsiębiorcy. Często w wyniku wyższych kosztów i rzadszych inwestycji, firmy decydują się na zwalnianie pracowników, na których utrzymanie ich zwyczajnie nie stać.

Kiedy następuje obniżenie stóp procentowych?

Równie poważnymi konsekwencjami odznacza się wspomniana wyżej deflacja, czyli znaczny spadek poziomu cen. Zjawisko to zdecydowanie sprzyja konsumentom, jednak nie wpływa korzystnie na krajową gospodarkę. Jest to spowodowane faktem, że społeczeństwo, które przywykło do coraz niższych cen, oczekuje jeszcze większego ich spadku. W związku z tym najczęściej wstrzymujemy się od zakupów, spodziewając się jeszcze niższych cen towarów. Skutkuje to zmniejszeniem wartości pieniądza, a co za tym idzie — powstaniem wyższych długów kraju. Wówczas w sytuacji, gdy obserwuje się deflację, konieczne jest podjęcie działań, których celem będzie uzyskanie celu inflacyjnego. W takich przypadkach Rada Polityki Pieniężnej decyduje się na obniżenie stóp procentowych. Mamy więc do czynienia z polityką ekspansywną, czyli z tzw. polityką taniego pieniądza. Jest to sytuacja, w której małe stopy procentowe wpływają na wzrost podaży pieniądza. Skutkuje to równocześnie obniżeniem kosztów kredytowych, co z kolei przekłada się na zwiększenie szans otrzymania zobowiązania bankowego, wzrost inwestycji i rosnącą konsumpcję.

W przeciwieństwie do wspomnianych konsekwencji inflacji, podczas deflacji i obniżenia stóp procentowych, obserwuje się rosnącą popularność kredytów w bankach komercyjnych, ale nie tylko. Niższe stopy procentowe skutkują też częstszymi i większymi inwestycjami podejmowanymi przez przedsiębiorców, większą ilością miejsc pracy, częstszym zaciąganiem kredytów deweloperskich, a co za tym idzie — wzrostem dochodu narodowego.

Jak wzrost stopy procentowej wpłynie na oprocentowanie, ratę i koszt kredytu?

Chcąc zaciągnąć kredyt hipoteczny, stopa procentowa to jeden z najważniejszych czynników, na jakie warto zwrócić uwagę. Jest to podyktowane zwłaszcza rosnącą inflacją, która utrzymuje się na takim poziomie, z jakim nie mieliśmy do czynienia od 8 lat. Możemy wówczas spodziewać się podejmowania dalszych działań, których celem jest zmniejszenie inflacji, a więc m.in. nastąpić może kolejny wzrost stopy procentowej. Dla przyszłych kredytobiorców i osób, które już spłacają kredyt, najważniejsze jest to, jak wzrost stopy procentowej wpłynie na oprocentowanie, ratę i koszt kredytu. Wybierając zmienne oprocentowanie kredytu, musimy liczyć się z tym, że stawka może wzrosnąć, wówczas będziemy płacić podwyższone koszty zobowiązania. Warto też wiedzieć, że stopy procentowe mają również wpływ na WIBOR(R), czyli stawkę która wpływa z kolei na koszty kredytu hipotecznego.

Kredytobiorcy spłacający kredyt hipoteczny czy gotówkowy, powinni stale śledzić sytuację na rynku i obserwować kroki podjęte przez Radę Polityki Pieniężnej. Umożliwi to trafne określenie, ile wynosić będzie realna stopa procentowa i na jakie koszty kredytowe należy się przygotować w najbliższym czasie. Z kolei ci, którzy planują wziąć kredyt, powinni przeanalizować rynek bankowości i sprawdzić, czy oferta, którą się zainteresowali posiada zmienne oprocentowanie czy stałe. Wybierając zmienną stopę procentową, musimy spodziewać się, że wysokość do spłaty ulegnie zmianie, a w obecnej sytuacji dot. ona będzie podwyższenia.