Urlop bezpłatny

Najważniejsze informacje:

• Na czas urlopu bezpłatnego wynagrodzenie pracownicze nie jest wypłacane. 
• Urlop bezpłatny powoduje, że pracodawca nie odprowadza składek społecznych i ubezpieczenia chorobowego. 
• Czas trwania urlopu bezpłatnego jest zależny od dobrej woli pracodawcy.

Urlop bezpłatny, podobnie jak innego rodzaju urlopy,  przysługuje pracownikowi zatrudnionemu na umowę o pracę. Wszystkie zasady jego udzielania są regulowane przez przepisy Kodeksu pracy. Tam znajdziemy właśnie szczegóły dotyczące kwestii związanych z tym, kiedy przechodzimy na bezpłatny urlop w pracy, czy pracodawca może dobrowolnie wysłać na taki urlop pracownika oraz czy pracownik może wnioskować o niego sam. Sprawdź, czym dokładnie jest urlop bezpłatny, kiedy przysługuje i co warto o nim wiedzieć.

Urlop bezpłatny – co mówi prawo?

Jeśli chodzi o urlop bezpłatny, zasady jego udzielania są określone przez przepisy Kodeksu pracy. Dokładnie ten sam kodeks reguluje przyznawanie innego rodzaju urlopów, w tym wypoczynkowego, czy też urlopu na żądanie. 

Urlop bezpłatny nie ma pierwszeństwa przed urlopem wypoczynkowym. Przechodzi się na niego w sytuacji, gdy pula dni w ramach urlopu wypoczynkowego zostanie wykorzystana przez pracownika. Podobnie jest w przypadku gdy zatrudniony otrzymał inną propozycję pracy. Wówczas wykorzystywany jest najczęściej właśnie urlop bezpłatny. Podstawa prawna regulująca ten rodzaj urlopu to art. 174 i 174.1 Kodeksu pracy. Jak wskazuje, urlop ten jest określany jako zawieszenie stosunku pracy na określony czas. 

Czy urlop bezpłatny jest okresem nieskładkowym? 

Wielu pracowników, zastanawia się, czy na urlopie bezpłatnym jestem ubezpieczony. Oprócz tego, że urlop bezpłatny, jak wskazuje nazwa, wiąże się z okresem, gdy pracownik nie otrzymuje wynagrodzenia, zatrudnionych interesuje też kwestia, jaką jest urlop bezpłatny a ubezpieczenie. W tym czasie pracodawca nie odprowadza również żadnych składek społecznych, w tym ubezpieczenia chorobowego. Co oznacza to w praktyce? Pracownik w trakcie takiego urlopu nie posiada prawa do świadczeń chorobowych. Chodzi przede wszystkim o zasiłki, np. macierzyński czy chorobowy.

Urlop bezpłatny a urlop wypoczynkowy

Wielu pracowników interesuje powiązanie pomiędzy dwoma rodzajami urlopów. Chodzi o urlop bezpłatny a urlop wypoczynkowy. Czym się różnią? Przede wszystkim, przechodząc na urlop wypoczynkowy, w tym urlop na żądanie, zatrudniony otrzymuje 100% wynagrodzenia za każdy dzień urlopu. Taka sytuacja nie ma miejsca w przypadku odbywania urlopu bezpłatnego, podczas którego ustaje stosunek pracy. Nie jest on także wliczany do stażu pracownika, co jest kolejną różnicą. Jednak podobnie jak urlop wypoczynkowy, tak też urlop bezpłatny, jest przyznawany na wniosek pracownika, złożony do pracodawcy. Ważna jest tutaj także kwestia składek. Jeśli przechodzisz na urlop wypoczynkowy, pracodawca płaci za Ciebie składki, nawet gdy nie pracujesz przez większość miesiąca. Wynika to przede wszystkim z faktu, że podczas nieco nie zanika stosunek pracy. Inaczej sytuacja się ma, gdy bierzesz urlop bezpłatny, a ZUS i składki na ubezpieczenie nie są odprowadzane. 

Ile dni przysługuje na urlopie bezpłatnym? 

Bardzo charakterystyczną kwestią, dotyczącą urlopu bezpłatnego, jest czas jego trwania. Przy innego rodzaju urlopach, np. wypoczynkowym, przepisy ściśle określają, na jaki czas można przejść w jego ramach. Co ciekawe, urlop bezpłatny może zostać przyznany bez limitu. Możesz więc przejść na niego na kilka dni, miesięcy, a nawet lat. W praktyce jednak najczęściej pracodawcy przyznają go na czas od kilku dni do kilku miesięcy. W przypadku udzielenia go na dłuższy okres np. pół roku czy rok, obie strony zazwyczaj ustalają możliwość przerwania go za sprawą wystąpienia ważnych okoliczności.

Wniosek o urlop bezpłatny

Podanie o urlop bezpłatny, podobnie jak w przypadku innych rodzajów urlopów, składa pracownik do swojego pracodawcy. Co ważne, również w sytuacji, gdy chcemy przejść na bezpłatny urlop w pracy, nie jest konieczne podanie uzasadnienia. Możesz więc poprosić o przyznanie go pisemnie bez informowania swojego pracodawcy o powodzie, dla którego chcesz na niego przejść. Jeśli jednak chcesz, aby prośba o urlop bezpłatny została rozpatrzona pozytywnie, warto to zrobić. Pracodawca ma bowiem prawo, by go odmówić. Przykładowe uzasadnienie wniosku o urlop bezpłatny może dotyczyć sytuacji prywatnych. 

Jak napisać wniosek o urlop bezpłatny?

Poniżej znajdziesz wzór wniosku o urlop bezpłatny. Sprawdź, jakie dane musisz podać i w jaki sposób napisać takie podanie do swojego pracodawcy. Możesz złożyć je w formie pisemnej na papierze (z własnoręcznym podpisem) lub wysłać za pośrednictwem poczty.

Jak napisać podanie o urlop bezpłatny krok po kroku:

1. Dokument tytułujesz „Wniosek o urlop bezpłatny”. 
2. Poniżej wpisujesz swoje imię i nazwisko oraz stanowisko pracy.
3. Po prawej stronie musisz podać dane adresata, czyli swojego pracodawcy. Najlepiej, aby w tym miejscu znalazła się też nazwa firmy i dane adresowe. 
4. Następnie pozostaje Ci tylko napisane treści. Możesz rozpocząć od „Zwracam się z prośbą o udzielenie urlopu bezpłatnego w okresie X”. Dodaj podstawę prawną, która w tym przypadku reguluje udzielenie urlopu bezpłatnego, czyli art. 174$1 Kodeksu pracy. 
5. W dokumencie nie musi znaleźć się uzasadnienie urlopu bezpłatnego, ale możesz je umieścić. Zwiększa to Twoje szanse na to, że pracodawca Ci go przyzna w podanym okresie. 
6. Na samym końcu musisz wpisać datę i podpis oraz zostawić miejsce na podpis pracodawcy. 

Jak złożyć wniosek o udzielenie urlopu bezpłatnego?

Takie podanie o urlop bezpłatny możesz napisać pisemnie i złożyć w kadrach firmy lub bezpośrednio u swojego pracodawcy. Co ważne, wniosek musi zostać sporządzony w formie pisemnej. Możesz więc napisać go odręcznie lub wydrukować i wypełnić poszczególne pola (datę, podpis itp.). W przeciwieństwie do innego rodzaju urlopów (np. wypoczynkowego), wniosek o urlop bezpłatny nie może być złożony mailowo czy ustnie.

Czy pracodawca może odmówić urlopu bezpłatnego?

Warto wiedzieć, że udzielenie urlopu bezpłatnego następuje wyłącznie z woli pracodawcy. Nie ma on obowiązku, by przyznać Ci wolne dni we wskazanym terminie. Oznacza to, że możesz spotkać się z odmową. Warto więc podawać we wniosku powody urlopu bezpłatnego, dla których potrzebujesz chwilowej przerwy. Nie są one konieczne, ale na pewno przydadzą się jako uzasadnienie, gdy obawiasz się odmownej decyzji. 

Czy pracodawca może wysłać na urlop bezpłatny?

Pracownicy niekiedy zastanawiają się, czy pracodawca może zmusić do urlopu bezpłatnego. Ważne jest, że taki urlop może być przyznany wyłącznie na wniosek pracownika. Z tego też powodu wymaga się, aby został on złożony pisemne z własnoręcznym podpisem, a nie np. drogą mailową. Przymusowy urlop bezpłatny jest więc niemożliwy i niezgodny z prawem. 

Kiedy można wziąć urlop bezpłatny?

Urlop bezpłatny najczęściej bierzesz wtedy, gdy wykorzystałeś już pełen wymiar urlopu wypoczynkowego. Zazwyczaj jest on przyznawany w sytuacji, gdy pracownik chce podjąć w danym okresie inną pracę, czy też pilnie potrzebuje wolnego, by podjąć opiekę nad chorym dzieckiem. Niekiedy niezbędny jest też odpoczynek, a pracownik nie ma już prawa do urlopu wypoczynkowego. Ważnym powodem są też wizyty lekarskie, leczenie czy szczepienia. Urlop bezpłatny nie musi być uzasadniony, jednak w takich sytuacjach warto zaznaczyć to we wniosku. 

Urlop bezpłatny a staż pracy

Inne rodzaje urlopów, np. wypoczynkowy, wlicza się do stażu pracy. Inaczej sytuacja wygląda w przypadku urlopu bezpłatnego. Ten nie jest brany pod uwagę przy jego obliczaniu. Powodem jest to, że podczas jego trwania, nie istnieje stosunek pracy między pracownikiem a pracodawcą. 

Czy na urlopie bezpłatnym można pracować? Nie w firmie, która Ci go udzieliła. Najczęściej pracownicy proszą o przyznanie go w celu podjęcia innej pracy. Jeśli masz zamiar pracować przez dany okres w innym zakładzie, to jest to jak najbardziej możliwe i legalne pod względem prawa. U Twojego dotychczasowego pracodawcy na określony czas ustaje stosunek pracy. 

Urlop bezpłatny a wymiar urlopu wypoczynkowego

Wiesz już, że zazwyczaj urlop bezpłatny jest przyznawany w sytuacji, gdy wykorzystasz już pule urlopu wypoczynkowego. Co jednak w przypadku, gdy potrzebujesz więcej niż np. 3 tygodnie wolnego i chcesz złożyć podanie o urlop bezpłatny na kilka miesięcy? Czy ta kwestia wpłynie na zmniejszenie puli dni wolnych w ramach urlopu wypoczynkowego? 

Mówi o tym art. 155$1 Kodeksu pracy. Pracownikowi, który powraca do pracy u dotychczasowego pracodawcy w ciągu roku kalendarzowego, po trwającym min. 1 miesiąc urlopie bezpłatnym, przysługuje urlop w wymiarze proporcjonalnym.

 Sposób jego ustalania zależy od tego, czy pracownik nabył prawo do kolejnego urlopu na dany rok. Jeśli nie nabył tego prawa, po powrocie ma prawo do urlopu wypoczynkowego proporcjonalnie do:

• Okresu pozostałego do końca roku (w przypadku zatrudnienia na czas nie krótszy niż do końca roku);
• Okresu zatrudnienia w danym roku (w razie zatrudnienia na czas krótszy niż do końca roku). 

Z kolei jeśli pracownik nabył prawo do urlopu wypoczynkowego w danym roku kalendarzowym, a skorzystał z urlopu bezpłatnego, wymiar urlopu po powrocie do pracy w ciągu tego samego roku zostaje obniżony. 

Urlop bezpłatny w świadectwie pracy

W świadectwie pracy mamy do czynienia z różnego rodzaju rubrykami, w których należy podać szczegółowe informacje odnośnie do zaciąganych przez pracownika urlopów. Kwestia ta dotyczy nie tylko klasycznego urlopu wypoczynkowego, ale też tego na żądanie. Jak wygląda sytuacja, gdy bierzesz urlop bezpłatny? W świadectwie pracy również musi znaleźć się adnotacja o okresie, w czasie którego przebywałeś na takim urlopie, a także informacja o podstawie prawnej. Taka informacja musi znaleźć się w punkcie 6 ust. 2. 

Urlop bezpłatny a emerytura

Ważna jest tutaj ustawa regulująca kwestię, jaką jest urlop bezpłatny a składki zus. Zgodnie z jej przepisami, urlop bezpłatny nie jest okresem składkowym. Co to oznacza w praktyce? Okres, na którym został przyznany, nie ma wpływu na wysokość Twojej emerytury czy renty. Nie wlicza się również do stażu pracy wymaganego do przyznania takich świadczeń. 

Czy praktykant może wziąć urlop bezpłatny?

W przypadku gdy pracownik uczęszcza do szkoły, może otrzymać urlop bezpłatny w czasie wakacji czy szkolnych ferii. Co ważne, taki wypoczynek nie może trwać dłużej niż dwa miesiące. Taki bezpłatny urlop w pracy jest traktowany łącznie z urlopem wypoczynkowym w wymiarze, który obowiązuje w przypadku młodocianego pracownika. 

Jeśli więc urlop wypoczynkowy należny pracownikowi młodocianemu nie pokryje swoim wymiarem ferii szkolnych w całości, może w tym czasie ubiegać się o urlop bezpłatny. 

Umowa zlecenie urlop bezpłatny

Urlop bezpłatny obowiązuje wyłącznie w przypadku pracownika zatrudnionego na umowę o pracę. Osoba, która pracuje na podstawie umowy zlecenie w rozumieniu Kodeksu pracy, nie jest pracownikiem. W efekcie zatrudnieni na umowę cywilnoprawną nie mają prawa do takiego urlopu. Nie jest istotny zawód wykonywany przez zatrudnionego. Urlop bezpłatny dla nauczyciela wykonującego swoje obowiązki w ramach umowy zlecenie również będzie niemożliwy do przyznania. 

Urlop bezpłatny na wypowiedzeniu

Będąc na wypowiedzeniu, możliwe jest, aby pracownik złożył wniosek o urlop bezpłatny i w świetle prawa pracodawca może go przyznać. Co ważne, taki urlop nie może oczywiście trwać dłużej niż okres wypowiedzenia. 

Bardzo istotne jest to, że w czasie urlopu bezpłatnego pracodawcy nie może wręczyć pracownikowi wypowiedzenia. Jeśli jednak pracownik nie stawi się w zakładzie pracy po zakończeniu takiego urlopu, pracodawca ma prawo wypowiedzieć mu umowę bez okresu wypowiedzenia z jego winy. 

Źródło:

https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19740240141/U/D19740141Lj.pdf